Zijn ‘structuur’ en ‘orde’ de redders van het onderwijs?

Structuur is geen straf, maar een geschenk (als we het samen doen)

Ik ga het meteen zeggen: ik ben vóór structuur in het onderwijs. Niet als heilig dogma, wel als gedeelde afspraak die ademruimte geeft aan iedereen. Leerkrachten, leerlingen, directies én poetsvrouwen (die trouwens perfect weten wie er weer met modderschoenen binnenliep).

Het artikel in De Standaard stelt een duidelijke vraag: zijn rust, orde en structuur de redders van ons onderwijs? Minister Demir vindt van wel, en dat mag. Maar met een slogan als “back to basics” los je niet alles op. Een klas is geen Excelbestand. Structuur moet meer zijn dan regels op papier – het moet iets worden dat werkt, leeft en gedragen wordt.

Structuur werkt, maar enkel als je ze samen draagt

Wat mij overtuigde, waren de voorbeelden van scholen waar structuur géén dwangbuis is, maar een gedeeld ritme. Zoals dat Technisch Atheneum in Lokeren met hun zandloper in de kleedkamer: een simpele visuele reminder die gedragsverwachtingen duidelijk maakt. Of het Alfrinkcollege, waar elke les op exact dezelfde manier begint. Dat is geen strakke militairendiscipline, dat is voorspelbaarheid. En voorspelbaarheid geeft rust. Vooral voor leerlingen die die rust thuis soms moeten missen.

En ja, leerlingen testen grenzen af. Dat is normaal. Maar als de grenzen per klaslokaal verschillen, dan lijkt elke nieuwe les op een gokspel. “Mag ik hier babbelen of niet?” “Wordt lawaai hier getolereerd of afgestraft?” Die onzekerheid creëert chaos. En wie krijgt dan de schuld? De leerling. Terwijl de schoolorganisatie net de ruimte biedt om daar iets aan te doen.

De grafiek der chaos 

Eén team, één verhaal

Wat ik zelf meeneem uit het artikel? Onderwijs is een teamsport. Niet elke leerkracht moet exact hetzelfde zijn, maar een gedeeld kader is goud waard. Als de leerling weet wat hij mag verwachten, voelt hij zich veiliger. En als de leerkracht weet dat zijn collega’s hem niet ondergraven, staat hij sterker.

Onderwijsexpert Pedro De Bruyckere verwoordt het scherp: “Je mag niet in een andere wereld terechtkomen als je van de ene naar de andere les gaat.” Dat is de kern. Geen eilandjes meer. Geen "bij mij mag het wel" en "bij haar absoluut niet". Eén verhaal, één lijn, gedragen door iedereen. Van de directie tot de reftermadam.

Structuur mét marge

Ik pleit dus voor structuur. Maar niet de soort waarbij we elke leerling in een strak keurslijf duwen. Structuur moet ook ruimte geven: voor de leerling met een moeilijke ochtend, voor de leerkracht met een volle kop, voor humor, voor menselijkheid. Een vaste start van de les hoeft geen koude start te zijn. Je mag gerust lachen tijdens het uitvoeren van routines. Structuur en warmte sluiten elkaar niet uit.

Dus ja, orde en rust helpen, maar zonder samenwerking blijven het loze woorden.

Willen we minder frustratie bij leerkrachten, minder onrust in de klas en meer tijd voor lesgeven? Dan hebben we structuur nodig. Geen opgelegde discipline van bovenaf, maar een gedragen systeem dat werkt voor de school als geheel. Geen snelle slogans, maar langzame afspraken die blijven hangen.

Want goed onderwijs begint bij voorspelbaarheid. En bij samenwerking. En bij het besef dat een klas soms voelt als een warboel – maar dat een beetje structuur die warboel niet onderdrukt, maar juist richting geeft.

En eerlijk? Daar word ik als toekomstig leerkracht zelf ook een stuk rustiger van.

Demeyere, Y. (2025, February 6). Zijn ‘structuur’ en ‘orde’ de redders van het onderwijs? “Op korte tijd brengen ze veel verbetering.” De Standaard. https://www.standaard.be/cnt/dmf20250206_95501638 

Link naar het volledige artikel in PDF: Zijn ‘structuur’ en ‘orde’ de redders van het onderwijs_ “Op korte tijd brengen ze veel verbetering” _ De Standaard.pdf