Mijn vriend Dahmer

Een fascinerende inkijk in het ontstaan van een seriemoordenaar

Van Netflix naar het boek

Na het zien van de docuserie DAHMER op de alom bekende streamingdienst, bleef ik met een ongemakkelijk gevoel achter. No big surprise, dat heb je nu eenmaal met dit soort docu's. En toch blijven ze me telkens intrigeren. Ik had misschien nog een goede CSI'er geweest.

De serie gaf, net zoals de vele andere die ik al bekeek over andere beruchte, beroemde, en vaak zelfs bejubelde psycho's (ja, veel van die rare mannen of vrouwen hebben een fanbase, geloof het of niet), een gedetailleerd beeld van Dahmers gruweldaden, maar liet me, net als de auteur, met vragen zitten: hoe kon het zo ver komen? Had iemand hem kunnen stoppen? Toen ik via de leeslijst ontdekte dat Derf Backderf, een oud-klasgenoot van Dahmer, een graphic novel had geschreven over diens jeugd, wilde ik dit boek natuurlijk lezen.

Daarnaast speelde ook mee dat na het lezen van Maus, mijn eerste graphic novel-ervaring, ik merkte hoe krachtig dit medium kan zijn om zware thema’s over te brengen. Maus smaakte naar meer, en Mijn vriend Dahmer leek me een geschikte tweede graphic novel. Maar kon het boek mijn verwachtingen waarmaken?

Geen sensatie, geen fictie, maar een schrijnend portret

Wat Mijn vriend Dahmer meteen onderscheidt van andere Dahmer-verhalen is de insteek. Dit is geen standaard true crime-verhaal vol sensationele details, maar een observerend, bijna journalistiek verslag van Dahmers schooljaren. Backderf toont hoe Dahmer al op jonge leeftijd worstelde met zijn duistere neigingen, hoe hij op school vooral als de ‘rare’ jongen werd gezien, en hoe zijn gedrag door klasgenoten – inclusief de auteur zelf – als ‘grappig’ werd beschouwd in plaats van als verontrustend.

Dit maakt het intentionele argument sterk: Backderf wil niet choqueren, maar eerder inzicht bieden. Hij presenteert Dahmer niet als een monster, maar als een eenzame, verwaarloosde jongen die langzaam ontspoort terwijl zijn omgeving wegkijkt. En juist dát maakt het verhaal zo beklemmend.

Een ongemakkelijk gevoel dat blijft hangen

Tijdens het lezen voelde ik me constant heen en weer geslingerd tussen medelijden en afschuw. Dahmer wordt niet neergezet als een onschuldig slachtoffer, maar de omstandigheden waarin hij opgroeit maken pijnlijk duidelijk hoe hij steeds verder afglijdt. Hier speelt het emotionele argument een grote rol: als lezer voel je onbehagen, omdat je weet wat er uiteindelijk zal gebeuren, maar tegelijkertijd blijf je hopen dat iemand ingrijpt.

Vooral de scènes waarin Dahmer zijn eenzaamheid probeert te maskeren met bizarre ‘grappen’ – zoals het nadoen van een spasme in de schoolgangen – vond ik schrijnend. Je ziet hoe hij schreeuwt om aandacht, en hoe niemand het écht serieus neemt. Dit besef maakte de graphic novel voor mij minstens zo aangrijpend als de docuserie, maar op een subtielere manier.

Snel uit, maar toch meeslepend

Wat me wel opviel, was dat het boek erg snel leest. In ongeveer twee uur had ik het uit, en dat voelde toch net iets te kort voor een novel – zelfs een graphic novel. De tekeningen en de sobere dialogen zorgen ervoor dat je als lezer moeiteloos door het verhaal glijdt. Dat is op zich een compliment, maar ik had graag nog wat meer diepgang of extra scènes gezien. Toch legde ik het boek geen moment weg en las ik het in één ruk uit.

Wat me achteraf opviel, was hoe vaak ik terugbladerde naar eerdere pagina’s. Tijdens het eerste lezen was ik vooral gefocust op het verhaal, maar pas daarna begon ik meer oog te krijgen voor de grafische details. Kleine visuele hints – zoals Dahmers steeds meer voorovergebogen houding, de lege blikken, of de subtiele verwijzingen naar zijn latere daden – gaven het boek een extra laag die ik bij een eerste lezing deels had gemist.

Een treffende visuele stijl

Wat deze graphic novel nóg sterker maakt, is de tekenstijl, zoals je hierboven reeds kon zien. De ruwe, hoekige lijnen en het sombere zwart-wit versterken de desolate sfeer van de jaren ’70 en geven het geheel een grauwe, kille uitstraling. Hier past het esthetische argument perfect: Backderfs tekeningen zijn niet per se ‘mooi’, maar ze dragen bij aan de beklemmende sfeer en versterken het ongemakkelijke gevoel dat je als lezer ervaart. Vooral de manier waarop Dahmer wordt afgebeeld – vaak met lege, starende ogen – maakt een diepe indruk.

'De hond die gespaard bleef'

Morele vragen zonder antwoorden

Had iemand Dahmer kunnen helpen? Zijn ouders? Zijn leraren? Zijn vrienden? Dit is waar het ethische argument in het spel komt. Mijn vriend Dahmer veroordeelt niet expliciet, maar houdt de lezer wel een spiegel voor. Hoe vaak kijken we in onze eigen omgeving weg bij mensen die hulp nodig hebben? Hoe vaak zien we signalen en doen we er niets mee? Het boek geeft geen pasklare antwoorden, maar zet wél aan tot nadenken. De schrijver en jeugdvriend van Dahmer wil deze vragen duidelijk vooropstellen met dit boek. 

Een confronterende must-read, ondanks de korte leestijd

Na het lezen van Mijn vriend Dahmer kan ik met zekerheid zeggen dat het mijn verwachtingen niet heeft overtroffen, maar er wel aan heeft voldaan. Het is natuurlijk geen luchtig boek, eigenlijk ook geen thriller, maar een beklemmend, menselijk portret van een jongen die langzaam afglijdt in het onvoorstelbare. De combinatie van een observerende vertelstijl, een treffende tekenstijl en morele gelaagdheid maakt deze graphic novel tot een vlotte en interessante leeservaring.

Hoewel ik het jammer vond dat het boek zo snel uit was, maakte dat niet dat het minder impact had. De kracht zit hem in de details en de onderhuidse spanning, waardoor ik zelfs na afloop even bleef terugbladeren en herlezen. Voor wie, net als ik, na een docuserie of film op zoek is naar meer inzicht, of voor wie na een eerste graphic novel nieuwsgierig is naar wat dit medium nog meer te bieden heeft, is dit boek een aanrader.  Het verhaal moet je natuurlijk wel aanspreken. Ik kan me inbeelden dat niet iedereen geboeid is door seriemoordenaars.